Հայաստանի ներքաղաքական վերջին զարգացումների շուրջ «Ժողովուրդ» օրաթերթը զրուցել է վրացի փորձագետ Գելա Վասադզեի հետ: -Պարո՛ն Վասադզե, ինչպե՞ս եք գնահատում վերջին օրերին Հայաստանում կատարված իրադարձությունները: -Հայաստանում քանի որ իշխանությունն այսօրվա դրությամբ չի փոխվել, չենք կարող ասել, որ այն, ինչ տեղի ունեցավ, հեղափոխություն էր: Մյուս կողմից` ո՞րն է իշխանությունը Հայաստանում. կոնկրետ կուսակցությո՞ւնը, կոնկրետ քաղաքական ուժե՞րը, թե՞ իշխանություն` կառուցված ինչպես բուրգ` ձեւավորված մեկ անձի շուրջ: Գլխավոր հանգամանքն այլ է. այս իրադարձություններից հետո Հայաստանն այլեւս երբեք չի լինի այնպիսին, ինչպես նախկինում էր: Հայաստանը փոխվել է եւ փոխվել է դեպի լավը: Ես չեմ խոսում վերեւում կատարվող քաղաքական դասավորությունների մասին: Ես խոսում եմ այն մասին, որ ժողովուրդը զգաց իր քաղաքական ուժը: Իսկ դա ամենակարեւորն է: -Նիկոլ Փաշինյանի նախաձեռնած եւ շարունակվող պայքարն ինչպե՞ս եք գնահատում:
-Այն, որ նա այս օրերի ընթացքում Հայաստանի քաղաքական դաշտում դարձավ լուրջ քաղաքական դեմք, անհատ, դա փաստ է: Թե ինչ կլինի վաղը, որքանով կհերիքի նրա իմաստնությունը եւ քաղաքական փորձը, բարդ է ասել: Որքանո՞վ իրեն կհաջողվի պահպանել իր քաղաքական հանրաճանաչությունը եւ քաղաքական կշիռն այս պայմաններում, շատ բարդ է կանխատեսել: Իհարկե, կցանկանայի նրան եւ բոլոր այն մարդկանց, ում ժողովուրդը վստահում է, մաղթել հաջողություն: -Ձեզ մոտ` Վրաստանում, նույնպես մեծ փոփոխություններ եղան, եւ հեղափոխությունն իսկապես կայացավ: Եթե մի փոքր համեմատական անցկացնեք, ի՞նչ կարող եք ասել: -Չնայած մեր երկրների որոշակի նմանությանը, ներքին գործընթացները մի փոքր տարբեր են: Վրաստանում հեղափոխության ընթացքում մասնակցում էին հենց համակարգից քաղաքական գործիչներ, այսինքն` գործիչներ, որոնք իշխանությանն էին:
Իհարկե, Նիկոլ Փաշինյանը պատգամավոր է, բայց դա մի փոքր այլ բան է: Վրաստանում հեղափոխության լիդերներից մեկը Ազգային ժողովի խոսնակն էր, մյուսը` նախկին խոսնակը, մեկ այլ լիդեր` արդարադատության նախկին նախարարը: Եվ իրենք իրենց քաղաքական ու ֆինանսական ռեսուրսներով մասնակցում էին այդ գործընթացին: Որեւէ մեկի համար գաղտնիք չէ, որ օլիգարխ Բիձինա Իվանիշվիլին եւ մեկ ուրիշ օլիգարխ աջակցեցին հեղափոխությանը: Դա շատ լուրջ է: Բացի դրանից` հեղափոխությանը գրեթե միանգամից աջակցություն հայտնեցին Ռուսաստանը եւ Արեւմուտքը: Եվ Վրաստանում իշխանափոխություն եղավ: Հայաստանում մի փոքր այլ է. համակարգը ձեւավորված էր Սերժ Ազատիչի շուրջ: Հիմա շատ բարդ կոնֆիգուրացիա ենք ստացել. մի իրավիճակ, որտեղ շատ լուրջ սեփականատիրական պայքար կընթանա: Հիմա շատ բան արդեն տեղի է ունենում, այսպես ասած, գորգի տակ: Ի՞նչ պայմանավորվածություններ են, ի՞նչ է քննարկվում ֆինանսական խմբերի կողմից, որքանո՞վ այս ամենի մեջ դերակատարում ունեն մոսկովյան շատ հարուստ հայերը: Սրանք բավական լուրջ հարցեր են, որոնց վերաբերյալ չենք կարող հստակ գնահատական տալ, քանի որ տեղեկության չենք տիրապետում: Հիմա քննարկումներ են նաեւ Հանրապետական կուսակցության ներսում:
Ոմանք ընդունում են Կարեն Կարապետյան կերպարին, ոմանք` մերժում: Եվ այս ամենի մասին չենք կարող հստակ խոսել, քանի որ տեղյակ չենք, եւ շատ քիչ անձինք են տեղեկության տիրապետում: -Իսկ ի՞նչ եք կարծում` այլ երկրներ պե՞տք է որեւէ քայլ իրականացնեն, խառնվեն այս գործընթացներին: -Չպետք է խառնվեն, բայց խառնվում են: Միամիտ կլիներ կարծել, որ նրանք չեն խառնվի: Սակայն պետք է ասել, որ երկիր, որը ռեսուրս ունի խառնվելու այդ ամենին, Ռուսաստանն է: Ո՛չ ԱՄՆ-ն, ո՛չ ԵՄ-ն չունեն այդպիսի ռեսուրս: Նրանք կարող են իրենց կարծիքն արտահայտել, կամ եթե ուժ կիրառվեր, ես վստահ եմ, որ բոլորը պատժամիջոցների տակ կընկնեին: Ինչ մնում է Ռուսաստանի ղեկավարությանը եւ Մոսկվային, իրենք բավական ամուր կառավարում են այս գործընթացը, եւ Կարապետյանի` Պուտինի հետ խոսակցությունը փաստում է այդ մասին: Այնտեղ հստակ ասվում էր, որ բոլոր գործընթացները պետք է կարգավորվեն սահմանադրական դաշտում եւ անցած խորհրդարանական ընտրությունների համատեքստում: Հասկանո՞ւմ եք, չէ՞, ինչի մասին է խոսքը գնում: Սակայն իրականում կանխատեսել, թե ինչ կլինի վաղը, պրակտիկորեն անհնար է: Իրավիճակը փոխվում է: Իհարկե, վաղաժամ խորհրդարանական ընտրությունների անցկացումը ցանկալի է, մյուս կողմից` նախընտրական պայմանների հստակ կառուցվածքի բացակայության պայմաններում ինչի դա կհանգեցնի, նույնպես չգիտենք: -Ակնհայտ է, որ երբ շարժումը նոր սկսվեց, Ռուսաստանը, բացի զսպվածության կոչ անող հայտարարություններից, որեւէ այլ բան չէր ասում: Եվ միայն Ս. Սարգսյանի հրաժարականից հետո հստակ մեսիջներ սկսեցին ուղղվել: -Այո: Նրանք չեն խառնվել այդ ժամանակ:
Եվ պետք է քննարկել, թե ինչու: Մոսկվան չէր խառնվում, որովհետեւ իր համար նախընտրելի չէր Սերժ Սարգսյանը նախագահի պաշտոնում, կամ սպասում էին, թե ինչով այս ամենը կավարտվի: Տվյալ պահին մենք կարող ենք միայն ենթադրել այդ ամենը: Իսկ այն, որ Կարեն Կարապետյանը Ռուսաստանի համար նախընտրելի է, դա, կարծում եմ` փաստ է, որը բոլորն են տեսնում: -Այժմ մի կողմից` Ն. Փաշինյանը հայտարարում է, որ ժողովուրդը պետք է վարչապետ ընտրի, մյուս կողմից` իշխանությունը կարծես թե պատրաստվում է վարչապետի սեփական թեկնածուին առաջադրել: -Սահմանադրական դաշտում ժողովրդի ընտրություն կազմակերպելն անհնարին է: Հեղափոխություն նշանակում է ամբողջ իշխանության փոփոխություն, եւ որքանով է դա այժմ հնարավոր, դժվար է ասել: Կարեւոր հարց է նաեւ, թե արդյո՞ք վաղաժամ խորհրդարանական ընտրություններ կլինեն եւ ի՞նչ համակարգով դրանք տեղի կունենան: Արդյո՞ք հին մեխանիզմները կկիրառվեն Հանրապետական կուսակցության կողմից, որի մասին մենք գիտենք: Ն. Փաշինյանն ընդհանրապես ասում է, որ ՀՀԿ-ին պետք է հեռացնել, բայց արդյո՞ք հանրապետականները կհեռանան: Կասկածում եմ: Հեղափոխության համար երկրի ներքին ուժերն են անհրաժեշտ, իսկ Հայաստանի դեպքում, ուղիղ ասենք` Մոսկվայի աջակցությունն է անհրաժեշտ: Սակայն, ընդհանուր առմամբ, կարծում եմ` Հայաստանում մի լավ բան արդեն տեղի է ունեցել. ժողովուրդը գիտակցեց իր ուժը, եւ ինչ իշխանություն էլ գա, կիմանա, որ եթե կարիք լինի` ժողովուրդը վաղը նույն ձեւով դուրս կգա փողոց` իրենց հեռացնելու համար:
Զրուցեց ՄԵՐԻ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆԸ
