Էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը գրել է, թե քանի որ Հայաստանում ընդերքը պետական սեփականություն է, համաշխարհային շուկայում պղնձի և մոլիբդենի գներն աճել են 50% -ով, և ռոյալթիի ներկայիս համակարգը չի ապահովում ընդերքից եկամուտների արդար բաշխում, կառավարությունը որոշում կայացրեց արտահանման տուրք կիրառել պղնձի և մոլիբդենի խտանյութի նկատմամբ, որի արդյունքում 2021 թվականին ՀՀ բյուջեն կստանա լրացուցիչ 30-35 միլիարդ դրամ:
ՀՀ կառավարությունը վերջապես որոշեց անդրադառնալ Հայաստանի ամենաշահութաբեր ոլորտին, որից ստացված շահույթը գնում է մասնավորին, հիմնականում արտերկրում:
Հայաստանում մեկ անգամ չէ, որ կոչ է արվել վերանայել հանքավայրերի շահագործման սկզբունքը, և, քանի որ ընդերքը պատկանում է պետությանը, ապահովել, որ քաղաքացիները եւս եկամուտներ ստանան շահագործումից: Բայց ամեն անգամ սա բախվում էր ինչպես արտաքին ուժերի, որոնք փաստացի տիրում են Հայաստանի ընդերքին, այնպես էլ տեղական պաշտոնյաների դիմադրությանը, որոնք ներգրավված են այդ ոլորտում:
Փորձագետները Հայաստանի Սյունիքի մարզում առկա խնդիրները կապում են մեծ թվով հանքավայրերի, այդ թվում ՝ ուրանի հանքավայրերի հետ: 2008-ին այն ժամանակ Ռուսաստանի նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևն ասել էր, որ «Ռուսաստանը պատրաստ է մասնակցել Հայաստանում ուրանի հանքաքարի պաշարների հետախուզմանը և արդյունահանմանը»: Սյունիքի մարզ էր ուղարկվել հետախուզական թանկարժեք մեքենա, որը, սակայն, շատ շուտով հայտնվեց կիրճում, և ուրանի որոնումը դադարեցվեց:
2020-ի պատերազմի ժամանակ Ռուսաստանի լիբերալ-դեմոկրատական կուսակցության առաջնորդ, Կրեմլի ոչ պաշտոնական խոսնակներից Վլադիմիր Ժիրինովսկին ասաց, որ Ռուսաստանը պետք է միջամտի այն բանից հետո, երբ Թուրքիան ռմբակոծի Հայաստանի կեսը, և այդ ժամանակ տիրանա Հայաստանի ընդերքին:
Բաքուն Գերմանիայի դեսպան Վոլֆգանգ Մանիգին գանգատվել է գերմանական CRONIMET ընկերությունից, որը նույնպես գործում է Սյունիքում: Նրանք ասում են, որ Քաջարանի և Կապանի գործարաններից թունավոր թափոնները թափվում են անդրսահմանային գետ:
Հայաստանի ընդերքի նկատմամբ հետաքրքրությունը մեծանում է: Առաջինը, որ Բաքուն արեց 2020-ի պատերազմից հետո, Սոթքի հանքավայրի զգալի մասի գրավումն էր: Հետո շարժվեցին դեպի Ջերմուկ, որտեղ գտնվում է Ամուլսարը: Արցախում Ադրբեջանին բաժին հասավ մի քանի հանքավայր, որոնց նկատմամբ անմիջապես հետաքրքրություն ցուցաբերեց Բրիտանիան:
Հիմա Բաքուն և Մոսկվան փորձում են իրականացնել հայաստանից Սյունիքի մարզի օտարման ծրագիրը: Հայաստանը առայժմ արտահանման տուրքեր է սահմանում՝ դիտարկելով հարցի միայն ֆինանսական մասը: Բայց Հայաստանն ու Արցախը վաղուց պետք է մտածեն ընդերքի նկատմամբ հայկական իրավասության վերականգնման մասին, եւ անհրաժեշտ է այնպիսի մեխանիզմ, որն ընդերքի շահագործումից ստացված եկամուտները կուղղի պետական բյուջե:
Տուրքի սահմանումը քա՞յլ է դեպի պետական վերահսկողություն, թե՞ սովորական վերաբաշխում է: Նիկոլ Փաշինյանն ասում էր, որ Հայաստանում շատ պղինձ կա, եւ այն վաճառելու համար անհրաժեշտ են հաղորդակցություններ:
