Lragir.am-ը գրում է. Քաղաքագետ Սարո Սարոյանը կարծում է, որ Հայաստանի դեմ ռուս-թուրքական ալյանսի սեպտեմբերյան ագրեսիան նպատակ ուներ ոչ միայն ապառազմականացնել Սյունիքի մարզի արևելքը, այլև խափանել Բաքվի և Երևանի միջև հարաբերությունները կարգավորելու Արևմուտքի ջանքերը եւ վերականգնել գործընթացը Մոսկվայի հովանու ներքո։
Սեպտեմբերյան ագրեսիայից հետո իրավիճակը փոխվել է. Մարդիկ հարցեր են տալիս՝ Հայաստանի սահմանին ռուս սահմանապահներ կան, Ռուսաստանի հետ համատեղ հակաօդային պաշտպանության համաձայնագիր կա, ռուսական բազան տարածվել է ամբողջ Հայաստանում, ռուս խաղաղապահներ են տեղակայված Արցախում, պայմանագրով Ռուսաստանը Հայաստանի անվտանգության եւ եռակողմ հայտարարության երաշխավորն է, կա ՀԱՊԿ կանոնադրություն, Ռուսաստանը ստիպում է գնել միայն իր զենքը, Մոսկվան ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի մշտական անդամ է եւ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ։ Թվում էր, թե նման գործիքներ ունենալով դաշնակցի ձեռքում, Հայաստանը պետք է հանգիստ ապրեր։ Բայց Ռուսաստանը ոչ միայն չօգտագործեց այս «դաշնակցային» գործիքներից ոչ մեկը Հայաստանը պաշտպանելու համար, այլև ամեն ինչ անում է Հայաստանը լիովին ապառազմականացնելու և զինաթափելու, միջազգային անվտանգության համակարգի գործիքներից օգտվելու հնարավորությունը բացառելու համար։
Քաղաքացիական պայմանագրից պատգամավոր, գեներալ Գագիկ Մելքոնյանի խոսքով՝ 44-օրյա պատերազմից հետո Ռուսաստանը Հայաստանին զենք չի վաճառել։
Carnegie Endowment-ի ավագ վերլուծաբան Թոմաս դե Վաալը կարծում է, որ ամռան սկզբին կողմերը պայմանավորվել են տրանսպորտային ուղիների շուրջ, սակայն ռուսների մտցրած բարդությունների պատճառով ամեն ինչ կասեցվել է։ Տեղեկություններ կան, որ Մոսկվան հանդես է եկել խաղաղության պայմանագրի նախագծով, որը անորոշ ժամանակով կհետաձգի Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը, մի տարբերակ, որը հայերին ավելի շատ է դուր գալիս, քան եվրոպական առաջարկը, ասում է դե Վաալը։
Մինչդեռ Փաշինյանը, ելույթ ունենալով ՄԱԿ-ի ամբիոնից, բացահայտեց ռուսական միջնորդության «գաղտնիքը». «անցյալ տարի Ադրբեջանն օկուպացրել էր Հայաստանի ավելի քան 40 քառակուսի կիլոմետր տարածք։ Դրանից հետո, Ադրբեջանի արդարացումներից մեկն այն էր, որ Հայաստանը, ըստ նրանց, հրաժարվում է սահմանազատման հանձնաժողով ստեղծելուց։ Մենք, իհարկե, չէինք հրաժարվել դրանից, այլ միայն պնդել էինք, որ միաժամանակ սահմանների անվտանգության մեխանիզմ ստեղծվի։ Ի վերջո, մեր միջազգային գործընկերների խնդրանքով, որոնք պնդում էին, որ սահմանային հանձնաժողովի աշխատանքն ինքնին վստահելի գործոն է լինելու սահմանների անվտանգության համար, պայմանավորվեցինք սկսել աշխատանքները։ Եվ հիմա, երբ ձևավորվել և աշխատում է սահմանների սահմանազատման և անվտանգության հանձնաժողովը, Ադրբեջանը նախաձեռնեց ագրեսիայի նոր փուլ։ Իսկ այդ միջազգային գործընկերներից ոմանք լռում են»:
Բաքվում ուշադիր հետևում են, որ գործընթացը դուրս չգա ռուս-թուրքական հունից։ Բաքվի նախկին արտգործնախարար Թոֆիկ Զուլֆուղարովն ասում է, որ հայերը «կարծում են, որ վաղը Ֆրանսիան կամ Միացյալ Նահանգները կգան և կպաշտպանեն իրենց»։ Բայց մենք բացահայտ հայտարարում ենք, որ եթե չզիջեք Ղարաբաղը, Զանգեզուրը և մյուս տարածքները կդառնան պատերազմական գոտի։ Իրանը մտահոգված է ոչ միայն Զանգեզուրի միջանցքով։ Նրանց մտահոգում է այն փաստը, որ թե՛ Ռուսաստանը, թե՛ Թուրքիան այս հարցում աջակցում են Ադրբեջանին», ասել է նա։
Մանրամասները Սկզբնաղբյուրում